Lezing ‘De Tweede Wereldoorlog in Waterland’

Purmerend – Op dinsdag 26 april geeft het Waterlands Archief i.s.m. Bibliotheek Waterland de lezing ‘De Tweede Wereldoorlog in Waterland’.

De Tweede Wereldoorlog heeft een grote impact gehad op het dagelijks leven in die tijd, ook in het werkgebied van het Waterlands Archief (gemeenten Purmerend, Edam-Volendam, Landsmeer, Waterland en Wormerland). Daarvan vinden we de sporen terug in het archief.

De presentatie gaat in op verschillende onderwerpen, waaronder het uitbreken van de oorlog, de vele, door de bezetter opgelegde regels en vorderingen, het verzet, de Jodenvervolging, dwangarbeid, de hongerwinter en de bevrijding.

Enkele voorbeelden: vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd een gedeelte van de Beemster onder water gezet. Purmerender Jan ten Cate maakte er foto’s van. Op 16 mei 1940 arriveerden de eerste Duitse militairen onder leiding van luitenant Adam in Purmerend en namen hun intrek in Het Paradijs. Eén van de militairen maakte foto’s in Purmerend die bewaard zijn gebleven. De bezetter legde aardig wat regels op, waaronder de invoering van het persoonsbewijs dat in 1941 verplicht werd voor iedereen vanaf 15 jaar. Dat gaf in Volendam problemen vanwege de klederdracht.

De Jodenvervolging had ook op Waterland een grote impact. We vinden de sporen daarvan terug in het Waterlands Archief, zoals die van het gezin Witmond uit Monnickendam, dat de Shoah niet overleefde. Daar staat tegenover dat er ook Joden konden onderduiken in Waterland en de oorlog overleefden. Eén van hen was de Amsterdamse tiener Meijer van der Sluis waarvan de herinneringen zijn vastgelegd in het boekje Van het ene onderduikadres naar…

Vele jongemannen moesten naar Duitsland om daar als dwangarbeider de oorlogseconomie van de nazi’s draaiende te houden. Eén van hen was Piet Grandiek uit Wormer. Gedurende de oorlog waren er verschillende luchtincidenten in onder andere Landsmeer en Beemster, enkele komen aan bod. Tijdens de oorlog telde Nederland 345 burgemeesters die lid waren van de NSB. Eén van hen was Hendrik August van Baak (1881-1945), burgemeester van Purmerend en Edam die in 1944 door het verzet werd ontvoerd en om het leven werd gebracht.

De laatste oorlogswinter ging de geschiedenis in als de hongerwinter. De inwoners van Ilpendam hadden het erg zwaar getuige een brief aan hun burgemeester waarin zij schreven ‘Hier is honger’.

Toegang: € 6.50 voor leden van Bibliotheek Waterland en geregistreerde bezoekers van het Waterlands Archief en € 7.50 voor overige bezoekers. Iedere deelnemer ontvangt gratis het boekje Van het ene onderduikadres naar… over de onderduikherinneringen van de Joodse Amsterdamse tiener Meijer van der Sluis en een kopje koffie of thee.

Datum: dinsdag 26 april 2022

Locatie: Nieuwenhuijzenzaal Waterlands Archief, Wielingenstrat 75, Purmerend

Tijd: Aanvang 19.30 uur; inloop vanaf 19.15 uur

Vooraf aanmelden via: [email protected]